Evaluation of the value of modernism monuments from the 1st half of the XXth century. Proposals of the classification methods
Article Sidebar
Open full text
Issue No. 3 (2017)
-
Protection of contemporary cultural goods in Lodz planning documents - defining the resource and rules of protection
Maria Dankowska7-18
-
Conservation issues and assumptions for the protection of objects of the former KL Auschwitz-Birkenau
Jolanta Banaś-Maciaszczyk, Rafał Pióro19-28
-
Copyright protection of the 20th century cultural heritage
Wojciech Kowalski29-44
-
The legacy of post-war architecture in Poland as a record of political, social and economic changes
Małgorzata Rozbicka45-68
-
Protection of cultural goods in the 2nd half of the XXth century in Silesia. Urban design, architecture, sculpture, mural
Helena Jadwiszczok-Molencka, Jacek Molencki69-85
-
How young can a monument be? The normative premises of stating the "validity" of immovable monuments
Marek Świdrak87-94
-
Authenticity versus sharing. Boundaries of compromises in the preservation of the former Auschwitz-Birkenau camp
Anna Łopuska95-106
-
Evaluation of the value of modernism monuments from the 1st half of the XXth century. Proposals of the classification methods
Jakub Lewicki107-124
-
Modernism as a particularly important Polish 20th century heritage. Criteria for selection and protection of modernist resource on the example of Stalowa Wola architecture
Grażyna Stojak125-131
-
Searching for criteria for the evaluation of modern wall paintings in historic churches in Poland
Małgorzata Korpała133-145
-
Industrial heritage - unwated heritage - unknown heritage
Jacek Dąbrowski147-160
-
Legacy of modernity in Japan - categories of valuation and examples
Waldemar J. Affelt161-178
-
Monuments of modernism as a defined resource of architectural heritage in the context of post-war facilities protection
Maciej Czarnecki179-186
Main Article Content
DOI
Authors
Abstract
The work discusses all the attempts at assessing the value of the 20th-century monuments so far and mentions the most important Polish studies aimed at evaluating the 20th-century buildings. It also presents the criteria for architecture protection prepared in relation to regulations introducing the notion of contemporary culture heritage included in the act about spatial planning passed in 2003.
The work supports using the criteria for assessing the value of 20th-century buildings in accordance to the currently binding Old Monuments Protection Law. Those would involve artistic value – the form of the object or complex, its quality and impact – European, over-regional and local; scientific value – authenticity of idea, material, function; construction, material, over-regional and local novelty; and historic value – of the place, people, events – European, over-regional and local. It was also suggested to diversify the value of monuments into that of European, over-regional and local rank. In case of individual monuments it would be necessary to apply the following criteria: determining the values absolutely protected, values possible to transform, and values lost but needed to recreate/reconstruct. The rule saying that the higher the rank of the building, the larger the range of protection would have to be applied. The basis for selecting outstanding monuments of the 20th century should be source documents verified by later literature and current research studies.
The selection of outstanding buildings of the 20th century ought to possess three features: it should be simple and clear due to precisely defined categories and using the smallest possible number of evaluating criteria; it should conform with the Polish law; and it must allow for actual selection instead of mindless multiplying of subsequent groups of valuable monuments and values difficult to define.
Assessing the value of modernist monuments and selecting the most valuable buildings should constitute the basis for establishing the varying degree of protection for monuments from that period.
Keywords:
References
Album Budownictwa Polskiego, „Polski Przemysł Budowlany”, R. V, 1928, nr 7–9.
Architektura Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka, (red.) G. Piątek, Warszawa 2012.
Architektura polska wczoraj i dziś, „Architektura i Budownictwo”, R. XIII, 1937, nr 4–5.
Awangarda Polska 1918–39, koncepcja Olgierd Czerner, Hieronim Listowski, Warszawa 1981.
Bieniecki Z., Potrzeba i drogi ochrony obiektów architektury najnowszej, „Ochrona Zabytków”, R. XXII, 1969 nr 2.
Bilewicz H. (red.), Włodzimierz Padlewski: Architektura i sztuka. W roku jubileuszu stulecia urodzin, Warszawa 2008.
Błaszczyk D., Juliusz Żurawski. Przerwane dzieło modernizmu, Warszawa 2010.
Błotnicka-Mazur E., Między profesją i pasją. Życie i twórczość Bohdana Kelles-Krauzego, Lublin 2010.
Bohdan Pniewski 1897–1965. Katalog, Warszawa 1967.
Brykowska M., Architekt Oskar Sosnowski (1880–1939) profesor Politechniki Warszawskiej: twórczość i dzieła, Warszawa 2000.
Brykowska M., Oskara Sosnowskiego świat architektury: twórczość i dzieła, Warszawa 2005.
Burno F., Świątynie nowego państwa: kościoły rzymskokatolickie II Rzeczypospolitej, Warszawa 2012.
Burno F., Zygmunt Gawlik 1895–1961. Architekt katedry katowickiej, Warszawa 2003.
Butelski K., Zbigniew Kupiec 1905–1990. Ewolucja twórczości od modernizmu do regionalizmu, Kraków 2012.
Chojecka E., Miasto jako dzieło sztuki, Architektura i urbanistyka Bielska Białej do 1939 roku, Bielsko Biała 1994.
Chojecka E., Nieznane piękno sztuki śląskiej. Architektura i urbanistyka Bielska Białej 1855–1939, Katowice 1987.
Cielątkowska R., Architektura i urbanistyka Lwowa II Rzeczpospolitej, Gdańsk 1998.
Dawidowski R., Długopolski R., Szymski A. M., Architektura modernistyczna lat 1928–1940 na obszarze Pomorza Zachodniego, Szczecin 2001.
Dybczyńska-Bułyszko A., Kształt dla chaosu. Twórczość Romualda Gutta a problemy polskiego modernizmu, Warszawa 2008.
East European Modernism. Architecture in Czechoslovakia, Hungary and Poland between the Wars, (red.) W. Leśnikowski. Essays by Vladimír Šlapeta, John Macsai, János Bonta and Olgierd Czerner,Rizzoli 1996.
Faryna-Paszkiewicz H., Grygiel T., Marcinowska-Skrabucha A., Polska bibliografia sztuki 1801–1944, T. IV, Architektura, cz. 2, Topografia A-Ż, Wrocław 2001.
Fragmenty stuletniej historii 1899–1999. Ludzie, fakty, wydarzenia. W stulecie organizacji warszawskich ar¬chitektów, (red.) T. Barucki [i inni], SARP Oddział Warszawski , Warszawa 2001.
Fragmenty stuletniej historii 1899–1999. Relacje, wspomnienia, refleksje. W stulecie organizacji warszawskich architektów, (red.) T. Barucki [i inni], SARP Oddział Warszawski , Warszawa 2001.
Heyman Ł., Nowy Żoliborz 1918–1939. Architektura-Urbanistyka, Wrocław 1976.
Jaroszewski T. S., Przedruk wcześniejszych prac Tadeusza S. Jaroszewskiego [w:] Od klasycyzmu do nowoczesności. O architekturze polskiej XVIII, XIX i XX wieku, Warszawa 1996.
Jeleński A., Konferencja „Problemy ochrony architektury najnowszej”, „Ochrona Zabytków”, R. XXIV, 1971 nr 2.
Jonkajtys-Luba G., Czesław Przybylski, Warszawa 1989.
Leśniakowska M., Architektura w Warszawie 1918–39, Warszawa 2000.
Leśniakowska M., Architektura w Warszawie, Warszawa 2000.
Leśniakowska M., Jan Koszczyc Witkiewicz 1881–1958. Warszawski architekt doby historyzmu, Warszawa 1998.
Lewicki J., Wartościowanie zabytków w Polsce [w:] Wartościowanie zabytków architektury”, red. B. Szmygin, Warszawa 2013.
Lewicki J., Ochrona i konserwacja architektury modernistycznej. Polska praktyka ostatnich lat [w:] Prolegomena do ochrony obiektów architektonicznych i zespołów urbanistycznych Poznania XX wieku, (red.) H. Grzeszczuk Brendzel, G. Klause, G. Kodym-Kozaczko, P. Marciniak, Poznań 2009.
Lewicki J., Powołanie kolegium doradczego ds. ochrony zabytków architektury modernistycznej w Polsce, „Ochrona Zabytków”, R. LX, 2007, nr 1.
Lewicki J., Roman Feliński – architekt i urbanista. Pionier nowoczesnej architektury, Warszawa 2007.
Lewicki J., Zabytek – historyczny zespół urbanistyczny i budowlany- dobro kultury współczesnej [w:] 10 lat obowiązywania ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Rozważania de lege lata i de lege ferenda, Materiały z ogólnopolskiej konferencji w Gdańsku-Gdyni, red. K. Zeidler, Gdańsk 2014.
Łoza S., Architekci i budowniczowie w Polsce, Warszawa 1954.
Marek Czapelski, Bohdan Pniewski – warszawski architekt XX wieku, Warszawa 2008.
Minorski J., Polska nowatorska myśl architektoniczna w latach 1918–1939, Warszawa 1970.
Odorowski W., Architektura Katowic w latach międzywojennych, Katowice 1994.
Olszewski A., Nowa forma w architekturze polskie 1900–1925, Warszawa 1967.
Omilanowska M., Stefan Szyller (1857–1933) i budowanie w jego czasach, Warszawa 1998.
Pawłowski K. K., Kierunki rozwoju urbanistyki polskiej okresu międzywojennego a ewolucja osiedla mieszkaniowego [w:] Sztuka XX wieku. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Słupsk, październik 1969, Warszawa 1971.
Pawłowski K. K., Osiedle, miasto, region, kraj [w:] Awangarda Polska 1918–39, koncepcja Olgierd Czerner, Hieronim Listowski, Warszawa 1981.
Pismo Magdaleny Gawin z dnia 15 lutego 2016 roku skierowane do wojewódzkich konserwatorów zabytków.
Polska bibliografia sztuki 1801–1944, T. III, Rzeźba, cz. 1, Źródła, opr. Janina Wiercińska, Maria Liczbińska, Hanna Faryna-Paszkiewicz, Wrocław 1986.
Polska bibliografia sztuki 1801–1944, T. IV, Architektura, cz. 1, Źródła. Opracowania ogólne. Historia. Architekci i budowniczowie, (red.) J. Wiercińska, Wrocław 1991.
Praojcowie i ojcowie. Dorobek polskich absolwentów Wydziału Architektonicznego Politechniki Lwowskiej, Muzeum Architektury, Wrocław 1994–95. (red.) I. Juszkiewicz, O. Czerner.
Problemy ochrony architektury najnowszej 1850–1939, Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, Seria B, T. XXIX, Warszawa 1971.
Pszczółkowski M., Toruńska architektura XX wieku, Toruń 2011.
Reakcja na modernizm. Architektura Adolfa Szyszko-Bohusza, Kraków 2013.
Romaniak W., Wybrane zagadnienia urbanistyki i architektury w województwie pomorskim w latach 1920–1939, Warszawa 2005.
Rytel G., Lucjan Korngold. Warszawa-San Paulo 1897–1963, Warszawa 2014.
Skuratowicz J., Architektura Poznania w latach 1918–1939, „Kronika Miasta Poznania”, 1996, nr 4.
Sołtysik M., Gdynia miasto dwudziestolecia międzywojennego. Urbanistyka i architektura, Warszawa 1993.
Sołtysik M., Na styku dwóch epok. Architektura gdyńskich kamienic okresu dwudziestolecia międzywojennego, Gdynia, 2003.
Toruński modernizm architektura miasta 1920–1989, (red.) K. Kluczwajd, M. Pszczółkowski, Toruń 2015.
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
Wisłocka I., Dom i miasto jutra, Warszawa 1971.
Wisłocka I., Awangardowa architektura polska 1918–39, Warszawa 1968.
Wiśniewski M., Ludwik Wojtyczko. Krakowski architekt i konserwator zabytków pierwszej połowy XX wieku, Kraków 2003.
Wysocka A., Architektura i urbanistyka Bydgoszczy w dwudziestoleciu międzywojennym, Lublin 2015.
Zachwatowicz J., Architektura polska, Warszawa 1966.
Zieliński J., Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, t. 1–15, Warszawa 1995–2011.
http://mkidn.gov.pl/pages/posts/szansa-na-ochrone-zabytkow-architektury-modernistycznej---bdquopozegnanie-emiliirdquo-6292.php, (dostęp: 10.12.2016).
Article Details
Abstract views: 220
Jakub Lewicki, Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw
historyk architektury i konserwator zabytków, profesor nauk technicznych, dr hab. w dziedzinie
architektury i urbanistyki o specjalizacji historia architektury i konserwacja zabytków, kierownik
Zakładu Konserwacji Zabytków i Ochrony Krajobrazu UKSW i Dyrektor Instytutu Architektury
i Urbanistyki PWSZ w Nysie, wykłada historię architektury i konserwację zabytków. Autor ponad
150 publikacji z zakresu konserwacji zabytków i historii architektury oraz licznych niepublikowanych
prac będących efektem badań terenowych. Wiceprezes Sekcji Polskiej DOCOMOMO (International
Working Party for Documentation and Conservation of Buildings, Sites and Neighbourhoods of
the Modern Movement), a także Przewodniczący Komisji Ochrony i Konserwacji Architektury
Modernistycznej ICOMOS.
