POLSKIE MIEJSCA PAMIĘCI - ZMIANY INTERPRETACJI I PROBLEMY OCHRONY W XXI WIEKU
##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##
Open full text
Numer Nr 5 (2018)
-
MIEJSCE PAMIĘCI W ZASOBIE KULTUROWEGO DZIEDZICTWA TECHNIKI
Waldemar J. Affelt11-31
-
MIEJSCE PAMIĘCI A PRZESTRZENIE PAMIĘCI
Marek Barański33-46
-
MIEJSCE PAMIĘCI - PAMIĘĆ MIEJSCA, DEFINIOWANIE I ZASADY OCHRONY W DOKUMENTACH PLANISTYCZNYCH ŁODZI
Maria Dankowska47-61
-
POMNIKI PIERWSZOWOJENNE W PRUSACH WSCHODNICH JAKO MIEJSCA PAMIĘCI CZY UPAMIĘTNIENIA
Joanna Jakutowicz63-74
-
ZAGADNIENIE OCHRONY MIEJSC PAMIĘCI W TEORII I W PRAKTYCE
Wojciech Kowalski75-89
-
MIEJSCA PAMIĘCI JAKO PRZEDMIOT REFLEKSJI TEORETYCZNO-KONSERWATORSKIEJ
Janusz Krawczyk91-101
-
POLSKIE MIEJSCA PAMIĘCI - ZMIANY INTERPRETACJI I PROBLEMY OCHRONY W XXI WIEKU
Jakub Lewicki103-113
-
MIEJSCE PAMIĘCI W PRAWIE HISZPAŃSKIM
Anna Ławicka115-123
-
ARTEFAKTY W MIEJSCACH PAMIĘCI - KWESTIA RESTYTUCJI EKSPONATÓW MUZEALNYCH
Anna Mazur125-134
-
NASZE CZY OBCE? CMENTARZE WIELKIEJ WOJNY W MAŁOPOLSCE. ZAGROŻENIA I PERSPEKTYWY
Agnieszka Partridge135-144
-
PAMIĘĆ MIEJSCA. ROLA I ZNACZENIE MATERIALNEGO KOMPONENTU W ‚STAWANIU SIĘ’ MIEJSC PAMIĘCI
Grzegorz Rytel145-153
-
MIEJSCA PAMIĘCI MNIEJSZOŚCI UKRAIŃSKIEJ NA PODKARPACIU A UPAMIĘTNIENIE ZBROJNEGO KONFLIKTU NA POGRANICZU POLSKO-UKRAIŃSKIM PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ
Grażyna Stojak155-166
-
MIEJSCA PAMIĘCI - DEFINIOWANIE POJĘCIA DLA OCHRONY ZABYTKÓW
Bogusław Szmygin167-175
-
POSTPRAWDA INSKRYPCJI W MALARSTWIE ŚCIENNYM - DYLEMATY KONSERWACJI
Ewa Święcka177-185
-
TABLICA PAMIĘCI SENATORÓW II RP
Jarosław Maciej Zawadzki187-190
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
DOI
Authors
Abstrakt
W pracy omówiono pojęcie miejsce pamięci, jego zakres, i wiążące się z nim skojarzenia i społeczny w kolejnych okresach historycznych. Przedstawiono też zmiany rozumienia tego terminu i odmienne kształtowanie różnych miejsc pamięci w kolejnych okresach historycznych, a także zwrócono uwagę na odmienne interpretacje wydarzeń, które upamiętniały, co wpływało na ich różne urządzanie i odmienny odbiór społeczny.
Analizując funkcjonowanie polskich miejsc pamięci w XX wieku należy zauważyć częste i gruntowne zmiany ich znaczenia i odbioru społecznego. Interpretacja wydarzeń i form upamiętnienia była zależna od aktualnej sytuacji społecznej i politycznej. Nawet niewielka zmiana sytuacji politycznej powodowała znaczące zmiany interpretacji miejsc pamięci i dotyczącej ich propagandy. Mimo to miejsca pamięci stały się ważnymi nośnikami pamięci. Ich przejawem były bardzo nowatorskie projekty upamiętnień zarówno w formie pomników (pomniki w danych obozach koncentracyjnych - Oświęcim, Majdanek, Treblinka), jak i wielkich kompozycji przestrzennych (nowa zabudowy upamiętniająca warszawskie getto), które powstawały po 1945 roku.
Rozumienie polskich miejsc pamięci znacząco zmieniało się w XX wieku, podobnie jak cała tradycja kulturowa. Zmieniało się także ich postrzeganie, rozumienie, jak i sposób odbioru społecznego, niezależnie od dużej akceptacji społecznej. Także i dzisiaj rozumienie miejsc pamięci nie jest ostatecznie zdefiniowane i nadal będzie podlegało ono zmianom interpretacji i odbioru, co ma wpływ na ich znaczenie i formy ochrony.
Słowa kluczowe:
Bibliografia
Assman J., Pamięć zbiorowa i tożsamość kulturowa, Olsztyn 2003.
Bębenek S. T., Myślenie o przeszłości, Warszawa 1981.
Chomątowska B., Stacja Muranów, Warszawa 2016.
Ciołek G., Plapis W., Materiały do słownika twórców ogrodów polskich, Warszawa 1968.
Czy park w Woli Żelazowej jest pomnikiem Chopina. Odkrycie Ameryki, „Architektura i Budownictwo”, r. XIV, 1938, nr 11-12.
Dettloff P., Fabiański M., Fischinger A., Zamek królewski na Wawelu. Sto lat odnowy (1905-2005), Kraków 2005.
Florescano E., Od pomnika władzy do historii wyjaśniającej [w:] Myślenie o przeszłości, Warszawa 1981.
Frycz J., Restauracja i konserwacja zabytków architektury w Polsce w latach 1795-1918, Warszawa 1975.
Gębczyńska-Janowicz A., Kształtowanie formy założeń pomnikowych w przestrzeni polskich miast od połowy XX wieku, „Czasopismo techniczne. Architektura”. r. 105, 2-A, Kraków 2008.
Grzesiuk-Olszewska I., Polska rzeźba pomnikowa w latach 1945-1995, Warszawa 1995.
Koło Architektów Polskich, „Czasopismo Techniczne”, r. XXXVIII, 1920, nr 8, 25 IV.
Konkurs, „Czasopismo Techniczne”, R. XXXIX, 1921, nr 9-10, 10/25 V.
Kopówka E., Plan kamieni symbolicznych, Treblinka 2014.
Kula M., Nośniki pamięci historycznej, Warszawa 2002.
Kwiatkowski T., Nijakowski L. M., Szacka B., Szpociński A., Między codziennością a wielką historią. Druga wojna światowa w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego, Warszawa 2010.
Lewicki J., Konflikt o zabytki i miejsca pamięci czyli o nowo-starym postrzeganiu przeszłości w Europie Środkowej i Wschodniej po 1989 roku, „Porównania-Comparisons-Srawnienija-Porovnání-Vergleiche”, t. XIII, Materiały z konferencji „Kultura sytuacji postkolonialnej. Europa Środkowa i Wschodnia po roku 1989”, Poznań 2013. DOI: https://doi.org/10.14746/p.2013.13.10991
Lewicki J., Perspektywy ochrony światowego dziedzictwa w Polsce - czyli Tentative List i propozycje możliwych do zgłoszenia kandydatur wpisów na Listę Światowego Dziedzictwa, „40 lat Światowego Dziedzictwa UNESCO w Polsce – dokonania i perspektywy”, nr 4, Warszawa 27-28 kwietnia 2017, Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Politechnika Lubelska, Warszawa 2017. DOI: https://doi.org/10.24358/ODK_2017_04_13
Majewski A., Wawel. Dzieje i konserwacja, Warszawa 1993.
Nicieja S. S., Hejke K., Tam gdzie lwowskie śpią Orlęta, Warszawa 2001.
Nijakowski L. M., Baron Münhausen czyli o polskiej polityce pamięci, „Przegląd polityczny”, t. 75, 2006.
Nowa S., Ciągłość i zmiana tradycji kulturowej, Warszawa 1976.
O konkursie Zułowskim, „Architektura i Budownictwo”, r. XI, 1935, nr 12.
Olczyk E., Druga wojna światowa w świadomości współczesnych Polaków, Warszawa 1978.
Olesiuk D., Kokowicz K., „Jeśli ludzie zamilkną, głazy wołać będą...”. Pomnik ku czci ofiar Majdanka, Lublin 2009.
Polkowski F. K., Właściciel szafarz ogrodu w mieście a twórcy krajobrazu, „Arkady”, r. II, 1936.
Rozstrzygnięcie konkursu na odbudowę Zułowa, „Arkady”, r. II, 1936.
Sawisz A., Szacka B., Czas przeszły i pamięć społeczna, Warszawa 1990.
Szacka B., Czas przeszły, pamięć, mit, Warszawa 2006.
Szacka B., Przeszłość w świadomości inteligencji polskiej, Warszawa 1983.
Taborska H., Art in Places of Death: Polish Signs of Memory in the Nazi Death Camps. „Kultura Współczesna”. 4, 2003; Muzea w poobozowych miejscach pamięci: tożsamość, znaczenia, funkcje, T. Kranz (red.), Lublin 2017.
Taborska H., Miasto, które nie zginęło. Ludność cywilna Warszawy 1939-1945 i pomniki jej poświęcone, Warszawa 2014.
Traba R., Symbole pamięci: II wojna światowa w świadomości zbiorowej Polaków. Szkic do tematu, „Przegląd polityczny”, t. 75, 2006.
Wawel narodowi przywrócony. Odzyskanie zamku i jego odnowa 1905-1939, Kraków 2005.
Zawadka A., Upamiętnianie Treblinki [w:] Treblinka: historia i pamięć, E. Kopówka (red.), Siedlce 2015.
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
Jakub Lewicki - Zakład Konserwacji Zabytków i Ochrony Krajobrazu UKSW
historyk architektury i konserwator zabytków, prof. nauk technicznych, dr hab. w dziedzinie architektury i urbanistyki o specjalizacji historia architektury i konserwacja zabytków, kierownik Zakładu Konserwacji Zabytków i Ochrony Krajobrazu UKSW, wykłada historię architektury i konserwację zabytków. Autor ponad 140 publikacji z zakresu konserwacji zabytków i historii architektury oraz licznych niepublikowanych prac będących efektem badań terenowych. Wiceprezes Sekcji Polskiej DOCOMOMO (International Working Party for Documentation and Conservation of Buildings, Sites and Neighbourhoods of the Modern Movement). Od marca 2017 roku Mazowiecki wojewódzki Konserwator Zabytków.
